Zespół Szkolno – Przedszkolny nr 5 w mieści się w budynku przy ul. Strażackiej 6

w Baranowicach – obecnie dzielnicy Żor, a do 2000 roku wsi, leżącej na obrzeżach Żor przy trasie szybkiego ruchu łączącej Wisłę z Katowicami. Placówka mieści się w zachodniej części dzielnicy, tworząc wraz kościołem i sklepami swoiste centrum miejscowości.

• Szkoła

Trudno ustalić, jakie były początki szkoły w Baranowicach, ponieważ brakuje dokumentów potwierdzających datę założenia szkoły powszechnej. Zygmunt Orlik w Szkicach z dziejów wsi Baranowice koło Żor, powołując się między innymi na zapiski w Kronice Gminy Baranowice i Osiny, powiat Rybnik, regencja Opole z 1865, której istnienie zapoczątkował nauczyciel szkoły – Cieślik, stwierdza, że regularna nauka dzieci baranowickich (w ich wiosce) rozpoczęła się po roku 1765. Szkoła taka niechybnie istniała w 1801, kiedy to edyktem z 18 maja precyzyjnie rozstrzygnięto kwestię materialnego zabezpieczenia elementarnych szkół państwowych. ( …) Polskie statystyki okresu międzywojennego podają, że budynek szkolny powstał w roku 1803. Istnienie tego budynku potwierdzają również pruskie tabele statystyczne z 1819 r. Budynek starej szkoły powstał wspólnym wysiłkiem dominium oraz mieszkańców Baranowic i Osin. (…)Po pięćdziesięciu latach ten pierwszy budynek szkoły był już w niezmiernie fatalnym stanie. W obawie, że zwali się dzieciom na głowy przestano w nim uczyć. Wtedy to naukę przeniesiono do jednego z wielce nędznych pomieszczeń baranowickiej browaro-gorzelni. Przeprowadzka nastąpiła w 1855 roku. (… ) Dopiero w 1858 roku rozwalono resztę zrujnowanego budynku szkolnego i w tym samym miejscu zaczęto wznosić nowy obiekt. ( … ) O solidności nowego budynku niech świadczy fakt, że służył on dziatwie przez prawie następne 100 lat. Dotychczasowy budynek stawał się z upływem lat zbyt ciasny. Z tego względu z dniem 3 IX 1951 przeniesiono się do pomieszczeń zamkowych. „Zamek”, wybudowany w połowie XIX wieku przez Duranta, nieźle spełniał funkcje rezydencji ziemiańskiej, ale nie nadawał się na dłuższą metę do celów szkolnych. W 1986 roku wytyczono miejsce pod nowy obiekt. W 1987r. uzbrojono teren, a budowę ukończono w grudniu 1989. Przewodniczącym Społecznego Komitetu Budowy był Józef Pawlas. Budowa wymagała wielu zabiegów i dużego wkładu pracy mieszkańców. Uroczystego poświęcenia nowej szkoły dokonał 1.stycznia 1990 roku ks. bp Alojzy Orszulik, baranowiczanin. W nowym budynku Zespołu Szkół nr 3 w Żorach znalazło się miejsce dla uczniów szkoły podstawowej oraz młodzieży z Rolniczej Szkoły Zawodowej. Kilka lat później w miejsce szkoły zawodowej stworzono najpierw Liceum Rolnicze, a później III Liceum Profilowane, które wkrótce zlikwidowano. Ostatnią maturę przeprowadzono tu w 2007 r.

• Przedszkole

Początki baranowickiego przedszkola sięgają 1977 r. i związane są z budynkiem przy ul. Dworcowej. W czerwcu 1988 r. pożegnano się ze starą siedzibą przedszkola, która wcześniej służyła uczniom gimnazjum, a później wychowankom internatu. Nowy rok szkolny 1988 /1989 planowano rozpocząć w wyremontowanym budynku byłej agronomówki przy ul. M. Fornalskiej – dziś Pukowca. Niestety, prace remontowe przedłużyły się. Oficjalne otwarcie przedszkola w Baranowicach odbyło 16. lutego1989 r.

• ZSP nr 5 w Żorach

Szkoła i przedszkole to jednostki z długoletnimi tradycjami. Przez wiele lat stanowiły odrębne organizmy – Przedszkole nr 12 w Żorach oraz Szkoła Podstawowa nr 5 w Żorach. Do ich połączenia doszło we wrześniu 2007 roku. Od tamtej pory funkcjonują jako zespół, a niektórzy uczniowie spędzają w murach ZSP nr 5 nawet 12 lat. Początkowo szkoła i przedszkole mieściły się w osobnych budynkach: szkoła przy ul. Strażackiej, przedszkole przy ul. Pukowca. Ponieważ budynek przedszkola nie spełniał wymagań bhp stawianych placówkom oświatowym, było w nim za mało pomieszczeń, dzieci i nauczyciele musieli korzystać z sal szkolnych, gdyż zdarzało się, że w pomieszczeniach przedszkolnych unosił się dym, postanowiono o adaptacji części budynku szkolnego na potrzeby przedszkolaków oraz kuchni i dobudowie klatki schodowej z windą, a także kilku pomieszczeń gospodarczych oraz bibliotecznych – w tym czasie w budynku mieściła się również Filia nr 2 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Żorach. 1.09.2009 r. nastąpiło oficjalne otwarcie części przedszkolnej z udziałem władz miasta oraz lokalnych instytucji. Przez pierwsze tygodnie września borykano się jeszcze z wieloma problemami, m. in. nie funkcjonowała kuchnia oraz stołówka i konieczne było korzystanie z cateringu.

W roku 2017 przeprowadzono kolejną zmianę w systemie oświaty. Uczniowie, którzy w roku szkolnym 2016/2017 ukończyli VI klasę, nie poszli we wrześniu do gimnazjum, lecz pozostali w szkole w klasie VII. W budynku ponownie zaczęło się robić ciasno. Przywrócenie klasy 7 i 8 w szkołach podstawowych, ciągłe rozrastanie się dzielnicy i wzrost liczby jej mieszkańców, brak pomieszczenia świetlicowego, spowodowały, że po raz kolejny podjęto decyzję o rozbudowie ZSP nr 5 w Żorach. Pomysły były różne (np. wielkie pomieszczenie biblioteczne połączone ze świetlicą). Stworzono pion obejmujący pomieszczenie świetlicy oraz po 2 sale lekcyjne na każdej kondygnacji. Ponownie dokonano adaptacji pomieszczeń szkolnych. Dotychczasowa kotłownia węglowa została zlikwidowana, podłączono piece gazowe i przygotowano pomieszczenia lekcyjne na parterze obok portierni.

W tym samym czasie w latach 2017-2018 dokonano termomodernizacji budynku. Wymieniono okna, ocieplono i pomalowano budynek. Filia nr 2 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Żorach nie zajmowała już dwóch pomieszczeń na parterze w części przedszkolnej, a tylko jedno i ostatecznie w roku 2020 została zlikwidowana.

W przedszkolu liczba dzieci wzrosła z około 55 w 2007 r. do 125, a po wybuchu wojny w Ukrainie do 130. Szkoła również kształci więcej uczniów – od kilku lat tworzone są po dwie klasy z każdego rocznika. Przybyli do nas uczniowie z Ukrainy. Wkrótce, bo już w roku szkolnym 2024/2025, zniknie pusty rocznik, który powstał w związku ze zmianami przepisów prawa, kiedy dzieci sześcioletnie mogły pozostać w przedszkolu. W ten sposób nie utworzono wówczas klasy pierwszej.

W ZSP nr 5 znów zrobi się ciasno. Już istnieją pomysły dobudowy sal lekcyjnych.